Wageningsche Gasfabriek # achtergrond en ontwerp.

Geplaatst op 5 maart, 2022 door Hans van der Beek
Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Gasfabriek-1936.jpeg
De gasfabriek in 1936 ~ Bron Gemeentearchief Wageningen

Er zijn veel uren doorgebracht in het Gemeentearchief en de Beeldbank Wageningen om een klein beetje inzicht te krijgen over het wel en wee van deze gasfabriek. In het kort de geschiedenis; in 1856 werd de particuliere Lichtgasfabriek opgericht voor het leveren van gas en gaslantaarns in de binnenstad van Wageningen. Na veertig jaar besloot de Gemeente om deze fabriek (voor fl 21.000) over te nemen en er een Gemeentelijk gasbedrijf van te maken. Inmiddels groeide het aantal gas-aansluitingen en de productie van stadsgas steeg en daardoor werd er flink verbouwd en de machines aangepast. Tot de introductie van het aardgas in 1960 werd de fabriek stil gelegd en een paar jaar later afgebroken.

In de zoektocht naar deze gasfabriek zijn veel documenten gevonden over gasprijzen, aanbestedingen (zonder tekeningen), op de beeldbank een aantal foto’s van het interieur en de omgeving met een paar ontwerptekeningen van verbouwingen. Mijn basis om deze fabriek in de schaal 1:87 te bouwen is de kadasterkaart van rond 1920. Het fabrieksterrein is ongeveer 85 x 85 meter dat is in H0 schaal 1 x 1 meter.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Kadaster-tekening.jpg
Kadasterkaart rond 1920 ~ Bron: Gemeentearchief Wageningen

De volgende fase is een mock-up van 2 mm Forex maken om de verhoudingen te bepalen, immers er zijn niet voldoende tekeningen beschikbaar. Als voorbeeld zijn de twee beeldbepalende stokerijen gemaakt. Gelukkig was er wel een tekening van de kleine stokerij aanwezig.

Zuidgevel van de kleine stokerij ~ Bron: Gemeentearchief Wageningen

Hit statistieken

Geplaatst in Algemeen, Gasfabriek | Reacties uitgeschakeld voor Wageningsche Gasfabriek # achtergrond en ontwerp.

Buitenplaats Nudenoord in een lijst

Geplaatst op 19 november, 2021 door Hans van der Beek

In maart 2021 was ik begonnen om Nudenoord in een lijstje te maken. Aanvankelijk boekte ik veel voortgang maar de scheefgezakte gevel en ramen te maken was van een andere orde. Daarom verdween dit project op de achtergrond en werden er eerst twee andere modellen in een lijstje gemaakt. Het badhuis is recent gereed en moest eerst Nudenoord afgemaakt worden voor ik met een volgend project zal gaan beginnen.

De voorzijde is 1:60 en de voorzijde tot de daknok is gecomprimeerd tot 25 mm dik. En het doosje wordt 400 x 330 x 40 mm en is gemaakt van 3 en 6 mm berkentriplex.

Geplaatst in Algemeen, House portrait, Nudenoord, Scenery, Technieken | Een reactie plaatsen

Badhuis aan de Veerstraat

Geplaatst op 9 november, 2021 door Hans van der Beek

Rond 1886 kreeg Wageningen haar eerste badgelegenheid. Het werd gecombineerd met een drijvend zwembad in de Rijn. Of dat helemaal hygiënisch was betwijfelde de inwoners en werd door de “stichting 17 november 1863” in 1866 het eerste ziekenhuis en in 1887 een badhuis opgericht. Tot 1925 heeft dit badhuis gefunctioneerd en werd vervangen door een nieuw badhuis. Dit nieuwe badhuis werd naast de gasfabriek gebouwd en de restwarmte van deze fabriek werd gebruikt om het badwater te verwarmen. Plannen maken is één maar de realiteit was anders, de meeste warmte kwam vrij op het moment dat het badhuis gesloten was. Dus werd er een stoomketel op stadsgas en een boiler geplaatst.

Dit was het oorspronkelijke idee om het badwater te verwarmen.
Bron: Gemeente Archief Wageningen
Opname van het het nieuwe badhuis 1925
Bron: Gemeente Archief Wageningen

Het was geen bijzonder gebouw, echter de gemeente architect S. Bitters had toch wel affiniteit met “het nieuwe bouwen” en de “Amsterdamse school”. Ook gezien zijn eerdere bouwwerken zoals het abattoir, het gemaal en het havenkantoor past dit precies in mijn kleine bouwprojectjes. De schaal zal 1:87 zijn en opnieuw in de vorm van een House Front Portrait. De afmetingen zijn 330 x 170 x 45 mm verder is de noklijn tot de voorzijde verschaald naar 25 mm.

De basis is gemaakt van schuimplaat (Forex) 2 mm dik. En de zichtzijde is gemaakt van PVC steentjesplaat van Plastruct 91611. Het kleuren van deze steentjesplaat is eerst schilderen met Humbrol MATT 70. Na 24 uur drogen kleine stukjes insmeren met Revell Steingrau matt 75 en onmiddellijk weer schoonvegen met een droge doek.

Na een paar weken zijn de gevels, ramen, deuren en kozijnen gereed. Nu nog de afdakjes boven de toegangen, fietsenstallingen en het doosje met de lijst. En links zit de eerste klant om een kuipbad te nemen. Ze moet nog wel een paar dagen wachten voordat ze kan poedelen.

Nu het badhuisje in een lijst zit kan het opgehangen worden.

Geplaatst in Badhuis, House portrait, Scenery | Getagged | Een reactie plaatsen

Uitbreiding van de Pabstendam

Geplaatst op 23 augustus, 2021 door Hans van der Beek

Tijdens het maken van het gemaaltje werd steeds duidelijker dat de andere zijde van de Pabstendam ook in dit geheel hoorde. Opnieuw naar het gemeente archief en daar de stukken betreffende het voormalige stoomgemaal, het transformator huisje en het havenkantoor. Tussen 1920 en 1929 zijn deze gebouwtjes gebouwd en met uitzondering van het trafohuisje werd het gebouwd volgens het nieuwe bouwen en ook een aantal Amsterdamse school elementen zijn er in verwerkt.

Inmiddels is het geheel bijna compleet op vier populieren na die aan oostzijde van de Pabstendam geplaatst worden.

Geplaatst in Algemeen, Gemaal Pabstendam, Havenkantoor, Scenery | Een reactie plaatsen

Gemaal Pabstendam # ruwbouw

Geplaatst op 3 mei, 2021 door Hans van der Beek

Na wat research en tekenwerk zijn de wanden gesneden en in het dijklichaam geplaatst. Ook is het labyrint gereed en zijn de schuiven en roosters van messing al gemaakt.

Daarna is de steentjesplaat (Plastruct 91611) in tientallen stukjes gesneden en op de forex geplakt. Bij nader inzien heeft dit betonnen bouwwerk toch de kenmerken van “het nieuwe bouwen” in zich met veel details in het metselwerk. De dak van de boven verdieping kan er af gehaald worden en zijn de motoren en een stukje techniek zichtbaar. Met het verwijderen van de twee bovenste verdiepingen is het labyrint zichtbaar met de pompen en de schuiven.

Voor het maken van de pompen, motoren en de techniek ben ik in de historie van Stork Hengelo gaan kijken en vond daar uit de periode 1930 – 1940 een paar afbeeldingen. Het zijn centrifugaal pompen die onder in de kelders gemonteerd waren en met een verticale as verbonden waren met een reductiekast en elektromotor. Aan de wand een gietijzeren kastenbatterij met zekeringen, stroommeters en schakelaars. Bij de elektromotor zit een aanloopcontroller of een ster/driehoek schakelaar. Dit moet allemaal nog op schaal (1:87) nagemaakt worden en zoals toen gebruikelijk was worden de wanden tot 1,5 hoog betegeld en een tegelvloer met motieven.

Nu eerst maar het metselwerk en de betonnen wanden een kleurtje geven. Ook het dijklichaam zal overdadig begroeiing krijgen en daarna komt de afwerking van de weg en de parkeerplaats. De ramen en twee deuren worden geëtst uit 0,3 mm messing, maar eerst nog tekening maken en opsturen naar de etser.

Geplaatst in Algemeen, Gemaal Pabstendam, Scenery, Technieken | Een reactie plaatsen

Gemaal aan de Pabstendam

Geplaatst op 16 april, 2021 door Hans van der Beek

Pabstendam

Ik ben nog al gecharmeerd van oudere opstallen waar achter dichte deuren techniek aanwezig is. Natuurlijk ook een beetje nieuwsgierig of deze oude technieken ingehaald zijn door moderne apparatuur. Ook verwacht ik geen stoom aangedreven machines meer maar een sleepringanker motor uit 1920 met aanzet weerstanden is helemaal geweldig.

Zo staat op de Pabstendam in Wageningen, tegen over het havenkantoor, sinds 1927 een klein gemaal. Het is gebouwd om het polderwater van de Bovenste polder en het verontreinigde water uit de stadgracht te pompen. Ook bestond de mogelijkheid om ‘schoon Rijnwater’ weer terug te pompen naar de stadsgracht. De twee centrifugaal pompen werden elektrisch aangedreven en met een labyrint was het mogelijk om meerdere functie tegelijk te bedienen. Een paar maanden geleden mocht ik, onder begeleiding, naar binnen en foto’s maken. Op het maaiveld niveau waren de motoren verdwenen en was er een kantoor gemaakt. Maar een metertje of acht lager was de pompruimte nog intact. En was erg bijzonder om, tussen de spinnenwebben, daar rond te mogen lopen. Het gemaal was dus ontmanteld en werkt nu alleen om het gracht- en polderwater op vrij verval te lozen in de Rijn.

Eigenlijk vraagt dit gemaal opnieuw in 1:87 herbouwd te worden. Omdat de basis van de gebouw eigenlijk een dikke betonconstructie is worden de wanden in de kelders gemaakt van 2, 3 en 4 mm Forex. Ook is het straks mogelijk om de labyrint kelder te bekijken en ook het motoren compartiment is zichtbaar. Het geheel wordt opgenomen in het dijklichaam en zal aansluiten op de Pabstendam. Na een paar dagen meten, snijden en plakken wordt de labyrint kelder zichtbaar.

Geplaatst in Algemeen, Gemaal Pabstendam, Scenery | 4 reacties

Buitenplaats Nudenoord Wageningen.

Geplaatst op 6 maart, 2021 door Hans van der Beek

En weer een model in een lijstje. Ditmaal een vervallen buitenplaats in de Nude. In 1841 is het gebouwd door Jacob Marcus Rosenik het was een handelaar en een groot grondbezitter. Na jaren van particuliere bewoning werd het een pension en vervolgens een studenten huisvesting. Nu staat het leeg en vervallen te wachten op het geen wat komen gaat. Dus wordt het tijd dat het toch een klein plekje gaat krijgen op de lijst van (bijna) verdwenen oude monumenten van Wageningen.

Het wordt een schaalmodel van 1:60 en slechts de voorzijde en het dak wordt gemaakt. Dus het aanzicht is 1:60 en de voorzijde tot de daknok is gecomprimeerd tot 20 mm dik. Zoals jullie zien staat mijn fiets voor de deur en is er gemeten en gefotografeerd. Nu maar een paar proefstukjes maken en dan een paar platen styreen en Forex aan stukken snijden.

Geplaatst in Algemeen, House portrait, Nudenoord, Scenery, Technieken | 3 reacties

Eindsprint villa ‘de Dorschkamp’

Geplaatst op 28 januari, 2021 door Hans van der Beek

Dit project loopt al een poosje en ging niet echt van een leiendakje. Het begon met een discrepantie tussen de originele ontwerptekening en de daadwerkelijke uitvoering. Dit is nu aangepast en staat er nu een kleine kopie (1:87) van de oorspronkelijke villa op m’n tafel. De buitenzijde heeft een matte witte kleur gekregen en het houtwerk, kozijnen, deuren en ramen zijn groen gemaakt. Daarna zijn de geëtste kozijnen, ramen en deuren gemonteerd en de volgende stappen zijn de ontbrekende daklijsten en goten. Over het tuinontwerp wordt nog nagedacht maar de villa heeft al wel een plekje gekregen op de basisplaat.

Geplaatst in Algemeen, De Dorschkamp, Scenery, Technieken | Een reactie plaatsen

De tweede Hotel de Wereld

Geplaatst op 12 januari, 2021 door Hans van der Beek

Een paar maanden geleden werd ik gevraagd om voor dit Hotel een maquette te maken. De bouwpakketten werden gebracht en kon voor de tweede maal knippen, snijden, schuren en plakken. Er hoefde geen luxaflex voor de ramen en geen interieur in de serre, ook was er geen terras in de opdracht opgenomen. Het was de bedoeling dat het model op een rechthoekige plaat geplaatst werd. Deze plaat zou een steenkleur grijs krijgen. Gaande het proces bleek dat die grijze steenkleur niet echt mooi zou zijn en werd besloten om met Redutex steenstraat de huidige vorm moest krijgen. Intussen was het model al ingelaten in een PVC basisplaat en deze was al vast gelijmd aan de houten onder plaat. Dit alles vertraagde het proces en nadat de omgeving bestraat was ben ik nog even de grote witte bloempotten wezen opmeten en met wat geknutsel met kralen toch vier mini potten gemaakt.

Een dag later fietste ik over het 5 mei plein en zag dat deze potten leeg gemaakt waren en naar het stort verdwenen. De huidige hotelmanager vindt ze niet passen en dus verdwijnen ze ook van deze maquette.

En dit zijn de laatste opname voordat zij naar haar nieuwe eigenaar kan.

Geplaatst in 5 meiplein, Technieken | Een reactie plaatsen

Wat staat er allemaal nog op stapel.

Geplaatst op 19 november, 2020 door Hans van der Beek

Nu het 5 meiplein gereed is en wacht op een plekje in het museum “de Casteelsepoort” is er ruimte om de oudere projecten af te maken.

Daarna wil ik graag in de komende drie maanden (tot medio februari 2021) de volgende zaken afronden. Dan moeten jullie denken aan een tweede Hotel de Wereld (1:87), de Boterstraat (1:120) en het landhuis “de Dorschkamp” (1:87).

En zoals jullie misschien wel weten, ik word erg nieuwsgierig als ergens een afgesloten technische ruimte zie. Vervolgens doe ik mijn best om er een keertje binnen te kijken en foto’s te maken. In navolging van het transformator huisje en de watertoren staan de volgende projecten op stapel. Het drinkwater pompstation bij de Bokkedijk 1897 (1:87), het poldergemaal aan de Pabstendam 1927 (1:87) en daarna het kleine poldergemaal aan de Bokkedijk 1930 (1:87). Getracht wordt om de techniek prominent aanwezig te laten zijn. In de komende maanden worden de ets tekeningen gemaakt en is er tijd om deze kleine onderdelen te laten etsen van messing.

Geplaatst in Algemeen, Scenery, Technieken | Een reactie plaatsen