Wageningsche gasfabriek # Gashouder

Voor de Wageningse gasfabriek moeten twee gashouders gemaakt worden. De grootste bestaat uit drie styreen cilinders van respectievelijk 156 mm rond x 80 mm hoog, 152 mm rond x 40 mm hoog en 148 mm rond x 80 mm hoog. De totale hoogte wordt 245 mm. Dit is ongeveer schaal 1:87 en in onze wereld zou dat een cilinder zijn met een diameter van 13,5 meter en 21 meter hoog.

Bron: Gemeentearchief WageningenAan de buitenzijde van de gashouder zit een frame om de beweegbare klok te kunnen geleiden. Op 7 en 15 meter hoogte zijn bordessen aangebracht voor onderhoud van de watersloten en andere werkzaamheden zoals schilderen. Maar voor nu een aantal montage tekeningen gemaakt en nadien toch maar gekozen voor styreen in plaats van messing profielen. Ook de bordessen worden van styreen wiebertjes plaat gemaakt. Alleen de doorval beveiligingen (leuningen) en de trappen zullen van geëtst messing gemaakt worden. Gelukkig is er van deze gashouder een fantastische foto gemaakt.

Na veel plakken en snijden komt er toch wat model in de constructie. Om een idee van de “stalen” profielen te krijgen, ze zijn allemaal maximaal 2 mm groot/dik. Boven zit een boormal die de staanders in model moeten houden. 

En voor straks een leuk detail op de bovenzijde van de klok. Op een oude luchtfoto stond een streep en de letters W en G. Eerst dacht ik aan Wageningen – Gasfabriek maar die streep bleef een raadsel. Na wat speurwerk kwam ik er achter dat die streep een Noordpijl was en W G voor Wageningen stond. Het was een luchtvaart baken en stond van 1913 tot ver in de jaren 1930, met uitzondering van de WO-1 op de grote gashouder gekalkt. 

Nadat de eerste laag diagonalen zijn aangebracht kan de boormal eraf en kunnen de volgende serie diagonalen geplaatst worden. Het eerste bordes op 7 mtr hoogte is eigenlijk al gereed op de doorval beveiligen na, maar het tweede bordes gaat qua bevestiging een probleem geven. Nu eerst de acht diagonalen maken, plaatsen en dan kijken hoe ik dat ga oplossen.  

Iets anders is de imitatie van de stalen platen waarvan de houder opgebouwd is. De afmetingen waren 1,4 x 8 mtr en werden aan elkaar geklonken. Voorlopig snij ik plastic plak strookjes van 16 x 80 mm. In het voorontwerp is geëxperimenteerd met een rivet maker, een soort radeer rolletje, om die klinknagels te imiteren maar na het plakken waren de bobbels snel verdwenen. Dus veel moeite voor een nauwelijks zichtbaar resultaat en daarom wordt mijn gashouder gemaakt van “staalplaten zonder klinknagels”.

Geplaatst in Algemeen, Gasfabriek, Scenery | Reacties uitgeschakeld voor Wageningsche gasfabriek # Gashouder

Het oude station van Wageningen.

Het oude stationsemplacement van Wageningen is jaren geleden door mij gebouwd en de baan is na de festiviteiten van 750 jaar Wageningen afgebroken. Een aantal gebouwen zijn in een verhuis doos beland en zo ook het stationsgebouw. Nu zal het als voorbeeld gaan dienen voor een look a like in een lijstje.

In de bekende schaal 1:87 is deze tekening geschaald en zit in een frame van 380 x 240 x 40 mm. Het is gemaakt van 3 mm berkentriplex. Een paar maanden later is de tekening vervangen door een basis van 2 mm Forex en pvc steentjesplaat, dakplaat en stripjes van Evergreen.

Nu begint het er op te lijken, nog wat verf op de kozijnen, wat moeilijke dakkappellen en een lijstje laten maken.

Geplaatst in House portrait, Scenery, Technieken | Reacties uitgeschakeld voor Het oude station van Wageningen.

Woonboerderij in een lijstje

Weer eens iets anders namelijk een house portrait van een woonboerderij. Deze woonboerderij is een kleine 30 meter lang en bestaat uit drie delen. Allemaal gedekt met een rieten kap, de stenen muren zijn wit geschilderd en de donkere delen hebben een RAL 7022 kleur gekregen.

Om dit model in een lijst te zetten is het gecomprimeerd tot een schaal van 1:50. En de diepte van de gevel tot het hoogste punt is 30 mm. Zoals door mij gebruikelijk is de basis van Forex gemaakt en aangevuld met steentjesplaat, evergreen profielen, styreen en een ouderwetse grasmat voor de rieten daken. De bak is gemaakt van berken triplex 700 x 310 x 40 mm en de lijst is door mijn lijstenmaker gemaakt en voorzien van 3mm museumglas.

Uiteindelijk is dit het resultaat geworden en kan het een plekje aan de muur krijgen.

Geplaatst in House portrait, Scenery, Technieken | Reacties uitgeschakeld voor Woonboerderij in een lijstje

Wageningsche Gasfabriek # achtergrond en ontwerp.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Gasfabriek-1936.jpeg
De gasfabriek in 1936 ~ Bron Gemeentearchief Wageningen

Er zijn veel uren doorgebracht in het Gemeentearchief en de Beeldbank Wageningen om een klein beetje inzicht te krijgen over het wel en wee van deze gasfabriek. In het kort de geschiedenis; in 1856 werd de particuliere Lichtgasfabriek opgericht voor het leveren van gas en gaslantaarns in de binnenstad van Wageningen. Na veertig jaar besloot de Gemeente om deze fabriek (voor fl 21.000) over te nemen en er een Gemeentelijk gasbedrijf van te maken. Inmiddels groeide het aantal gas-aansluitingen en de productie van stadsgas steeg en daardoor werd er flink verbouwd en de machines aangepast. Tot de introductie van het aardgas in 1960 werd de fabriek stil gelegd en een paar jaar later afgebroken.

In de zoektocht naar deze gasfabriek zijn veel documenten gevonden over gasprijzen, aanbestedingen (zonder tekeningen), op de beeldbank een aantal foto’s van het interieur en de omgeving met een paar ontwerptekeningen van verbouwingen. Mijn basis om deze fabriek in de schaal 1:87 te bouwen is de kadasterkaart van rond 1920. Het fabrieksterrein is ongeveer 85 x 85 meter dat is in H0 schaal 1 x 1 meter.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Kadaster-tekening.jpg
Kadasterkaart rond 1920 ~ Bron: Gemeentearchief Wageningen

De volgende fase is een mock-up van 2 mm Forex maken om de verhoudingen te bepalen, immers er zijn niet voldoende tekeningen beschikbaar. Als voorbeeld zijn de twee beeldbepalende stokerijen gemaakt. Gelukkig was er wel een tekening van de kleine stokerij aanwezig.

Zuidgevel van de kleine stokerij ~ Bron: Gemeentearchief Wageningen

Hit statistieken

Geplaatst in Algemeen, Gasfabriek | Reacties uitgeschakeld voor Wageningsche Gasfabriek # achtergrond en ontwerp.

Buitenplaats Nudenoord in een lijst

In maart 2021 was ik begonnen om Nudenoord in een lijstje te maken. Aanvankelijk boekte ik veel voortgang maar de scheefgezakte gevel en ramen te maken was van een andere orde. Daarom verdween dit project op de achtergrond en werden er eerst twee andere modellen in een lijstje gemaakt. Het badhuis is recent gereed en moest eerst Nudenoord afgemaakt worden voor ik met een volgend project zal gaan beginnen.

De voorzijde is 1:60 en de voorzijde tot de daknok is gecomprimeerd tot 25 mm dik. En het doosje wordt 400 x 330 x 40 mm en is gemaakt van 3 en 6 mm berkentriplex.

Geplaatst in Algemeen, House portrait, Nudenoord, Scenery, Technieken | Een reactie plaatsen

Badhuis aan de Veerstraat

Rond 1886 kreeg Wageningen haar eerste badgelegenheid. Het werd gecombineerd met een drijvend zwembad in de Rijn. Of dat helemaal hygiënisch was betwijfelde de inwoners en werd door de “stichting 17 november 1863” in 1866 het eerste ziekenhuis en in 1887 een badhuis opgericht. Tot 1925 heeft dit badhuis gefunctioneerd en werd vervangen door een nieuw badhuis. Dit nieuwe badhuis werd naast de gasfabriek gebouwd en de restwarmte van deze fabriek werd gebruikt om het badwater te verwarmen. Plannen maken is één maar de realiteit was anders, de meeste warmte kwam vrij op het moment dat het badhuis gesloten was. Dus werd er een stoomketel op stadsgas en een boiler geplaatst.

Dit was het oorspronkelijke idee om het badwater te verwarmen.
Bron: Gemeente Archief Wageningen
Opname van het het nieuwe badhuis 1925
Bron: Gemeente Archief Wageningen

Het was geen bijzonder gebouw, echter de gemeente architect S. Bitters had toch wel affiniteit met “het nieuwe bouwen” en de “Amsterdamse school”. Ook gezien zijn eerdere bouwwerken zoals het abattoir, het gemaal en het havenkantoor past dit precies in mijn kleine bouwprojectjes. De schaal zal 1:87 zijn en opnieuw in de vorm van een House Front Portrait. De afmetingen zijn 330 x 170 x 45 mm verder is de noklijn tot de voorzijde verschaald naar 25 mm.

De basis is gemaakt van schuimplaat (Forex) 2 mm dik. En de zichtzijde is gemaakt van PVC steentjesplaat van Plastruct 91611. Het kleuren van deze steentjesplaat is eerst schilderen met Humbrol MATT 70. Na 24 uur drogen kleine stukjes insmeren met Revell Steingrau matt 75 en onmiddellijk weer schoonvegen met een droge doek.

Na een paar weken zijn de gevels, ramen, deuren en kozijnen gereed. Nu nog de afdakjes boven de toegangen, fietsenstallingen en het doosje met de lijst. En links zit de eerste klant om een kuipbad te nemen. Ze moet nog wel een paar dagen wachten voordat ze kan poedelen.

Nu het badhuisje in een lijst zit kan het opgehangen worden.

Geplaatst in Badhuis, House portrait, Scenery | Getagged | Een reactie plaatsen

Uitbreiding van de Pabstendam

Tijdens het maken van het gemaaltje werd steeds duidelijker dat de andere zijde van de Pabstendam ook in dit geheel hoorde. Opnieuw naar het gemeente archief en daar de stukken betreffende het voormalige stoomgemaal, het transformator huisje en het havenkantoor. Tussen 1920 en 1929 zijn deze gebouwtjes gebouwd en met uitzondering van het trafohuisje werd het gebouwd volgens het nieuwe bouwen en ook een aantal Amsterdamse school elementen zijn er in verwerkt.

Inmiddels is het geheel bijna compleet op vier populieren na die aan oostzijde van de Pabstendam geplaatst worden.

Geplaatst in Algemeen, Gemaal Pabstendam, Havenkantoor, Scenery | Een reactie plaatsen

Gemaal Pabstendam # ruwbouw

Na wat research en tekenwerk zijn de wanden gesneden en in het dijklichaam geplaatst. Ook is het labyrint gereed en zijn de schuiven en roosters van messing al gemaakt.

Daarna is de steentjesplaat (Plastruct 91611) in tientallen stukjes gesneden en op de forex geplakt. Bij nader inzien heeft dit betonnen bouwwerk toch de kenmerken van “het nieuwe bouwen” in zich met veel details in het metselwerk. De dak van de boven verdieping kan er af gehaald worden en zijn de motoren en een stukje techniek zichtbaar. Met het verwijderen van de twee bovenste verdiepingen is het labyrint zichtbaar met de pompen en de schuiven.

Voor het maken van de pompen, motoren en de techniek ben ik in de historie van Stork Hengelo gaan kijken en vond daar uit de periode 1930 – 1940 een paar afbeeldingen. Het zijn centrifugaal pompen die onder in de kelders gemonteerd waren en met een verticale as verbonden waren met een reductiekast en elektromotor. Aan de wand een gietijzeren kastenbatterij met zekeringen, stroommeters en schakelaars. Bij de elektromotor zit een aanloopcontroller of een ster/driehoek schakelaar. Dit moet allemaal nog op schaal (1:87) nagemaakt worden en zoals toen gebruikelijk was worden de wanden tot 1,5 hoog betegeld en een tegelvloer met motieven.

Nu eerst maar het metselwerk en de betonnen wanden een kleurtje geven. Ook het dijklichaam zal overdadig begroeiing krijgen en daarna komt de afwerking van de weg en de parkeerplaats. De ramen en twee deuren worden geëtst uit 0,3 mm messing, maar eerst nog tekening maken en opsturen naar de etser.

Geplaatst in Algemeen, Gemaal Pabstendam, Scenery, Technieken | Een reactie plaatsen

Gemaal aan de Pabstendam

Pabstendam

Ik ben nog al gecharmeerd van oudere opstallen waar achter dichte deuren techniek aanwezig is. Natuurlijk ook een beetje nieuwsgierig of deze oude technieken ingehaald zijn door moderne apparatuur. Ook verwacht ik geen stoom aangedreven machines meer maar een sleepringanker motor uit 1920 met aanzet weerstanden is helemaal geweldig.

Zo staat op de Pabstendam in Wageningen, tegen over het havenkantoor, sinds 1927 een klein gemaal. Het is gebouwd om het polderwater van de Bovenste polder en het verontreinigde water uit de stadgracht te pompen. Ook bestond de mogelijkheid om ‘schoon Rijnwater’ weer terug te pompen naar de stadsgracht. De twee centrifugaal pompen werden elektrisch aangedreven en met een labyrint was het mogelijk om meerdere functie tegelijk te bedienen. Een paar maanden geleden mocht ik, onder begeleiding, naar binnen en foto’s maken. Op het maaiveld niveau waren de motoren verdwenen en was er een kantoor gemaakt. Maar een metertje of acht lager was de pompruimte nog intact. En was erg bijzonder om, tussen de spinnenwebben, daar rond te mogen lopen. Het gemaal was dus ontmanteld en werkt nu alleen om het gracht- en polderwater op vrij verval te lozen in de Rijn.

Eigenlijk vraagt dit gemaal opnieuw in 1:87 herbouwd te worden. Omdat de basis van de gebouw eigenlijk een dikke betonconstructie is worden de wanden in de kelders gemaakt van 2, 3 en 4 mm Forex. Ook is het straks mogelijk om de labyrint kelder te bekijken en ook het motoren compartiment is zichtbaar. Het geheel wordt opgenomen in het dijklichaam en zal aansluiten op de Pabstendam. Na een paar dagen meten, snijden en plakken wordt de labyrint kelder zichtbaar.

Geplaatst in Algemeen, Gemaal Pabstendam, Scenery | 3 reacties

Buitenplaats Nudenoord Wageningen.

En weer een model in een lijstje. Ditmaal een vervallen buitenplaats in de Nude. In 1841 is het gebouwd door Jacob Marcus Rosenik het was een handelaar en een groot grondbezitter. Na jaren van particuliere bewoning werd het een pension en vervolgens een studenten huisvesting. Nu staat het leeg en vervallen te wachten op het geen wat komen gaat. Dus wordt het tijd dat het toch een klein plekje gaat krijgen op de lijst van (bijna) verdwenen oude monumenten van Wageningen.

Het wordt een schaalmodel van 1:60 en slechts de voorzijde en het dak wordt gemaakt. Dus het aanzicht is 1:60 en de voorzijde tot de daknok is gecomprimeerd tot 20 mm dik. Zoals jullie zien staat mijn fiets voor de deur en is er gemeten en gefotografeerd. Nu maar een paar proefstukjes maken en dan een paar platen styreen en Forex aan stukken snijden.

Geplaatst in Algemeen, House portrait, Nudenoord, Scenery, Technieken | 3 reacties